Doğruluk sadece söze özgü ve sözden beklenen bir ilke olmadığı gibi aynı şekilde doğrunun zıddı olan yalan da sadece sözle ilintili değildir. Susarak yalan üzere hayat sürenler, yalan söz söyleyenlerden hep fazla olmuştur.
Hadis kaynaklarımızda yer alan ve Abdullah b. Mes’ud’dan rivayet edilen bir hadiste, Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: “Doğruluktan (sıdk) ayrılmayın, zira doğruluk sizi iyiliğe (birr), iyilik de sizi cennete götürür. Kişi sürekli doğru söyler ve doğrunun peşinde olursa Allah katında doğrulardan (sıddîk) yazılır. Yalandan kaçının, zira yalan sizi kötülüklere (fucûr) götürür. Kişi sürekli yalan söyler, yalanın peşinde olursa Allah katında yalancılardan (kezzab) olduğu yazılır.” Hz. Ebu Bekir’den gelen bir rivayete göre Hz. Peygamber, bu sözü son vasiyetleri arasında zikretmiştir. Başka bir hadisinde, “Her kim Allah ve Rasûlünün kendisini sevmesini istiyorsa sözünde doğru olsun.” buyrulmuştur. Sevgili Peygamberimiz başka bir hadisinde, cennete götüren hasletleri sayarken doğru sözlülüğü (sıdku’l-hadis) en başta zikretmiştir. Aynı şekilde Hz. Aişe validemiz, doğru sözlü olmayı İslam’ın on büyük erdeminin başında zikretmiştir. “Tehlike bile gören siz doğruluktan ayrılmayın. Zira kurtuluş doğruluktadır. Kurtuluş dahi görseniz yalandan kaçının. Zira asıl tehlike yalandadır.” sözü de hadis olarak nakledilen bir rivayettir. (Mekârimu’l-Ahlâk, I, 46)
Ahlâkî bütün sistemlerin ahlâklı ve erdemli bir hayat için şart koştukları en büyük ilke şüphesiz doğruluktur. Doğruluk sadece söze özgü ve sözden beklenen bir ilke olmadığı gibi aynı şekilde doğrunun zıddı olan yalan da sadece sözle ilintili değildir. Susarak yalan üzere hayat sürenler, yalan söz söyleyenlerden hep fazla olmuştur. Eski dilimizde buna “samt-ı kâzip” denmiştir. Gerçek anlamda sıdk (doğruluk):
- a) Hakikat anlamında doğru olanı tasdik etmek,
- b) Tasdik ettiğimiz hakikate uygun doğru söz söylemek ve verdiğimiz sözde durmak,
- c) Söylediğimiz doğru söze uygun davranışta bulunmaktır.
Son Peygamber, Peygamber’in Dili, Doğruluk,
